Κυριακή 9 Ιανουαρίου 2011

Από άρθρο στην Καθημερινη στο φύλλο της 6-12-2009

Η ΠΛΑΤΕΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ

Καθημερινή 6-12-2009
Ο ορισμός της πλατείας δημιουργείται στην Ελλάδα την κλασσική εποχή, ως αστικός κοινόχρηστος χώρος συνάθροισης κοινού, αποτέλεσμα πολεοδομικού σχεδιασμού και της Ιπποδάμιας χωροταξίας, έτσι στην ελληνική και ρωμαϊκή αγορά ενώ η τυπολογία είναι η ίδια,  έχει σημαντικές διαφορές ως προς τις χρήσεις των κτιρίων που την περιβάλλουν. Την περίοδο του Βυζαντίου , η πόλη εγκαταλείπει τα κλασσικά και ρωμαϊκά πρότυπα καθώς χαρακτηρίζεται από μία ποιο συμπαγή δομή και οργάνωση .
Η εξέλιξη της πλατείας επηρεάζεται από την δομή της πόλης, έτσι τον Μεσαίωνα είναι ο ελεύθερος χώρος που προκύπτει από οικιστικά σύνολα πολεοδομικού χαρακτήρα όπου οι πόλεις , είναι κυρίως διεθνείς αγορές στις οποίες όλες οι συναλλαγές γινόντουσαν  στις πλατείες.
Από αυτήν την περίοδο και μετά ,παράλληλα με την εμπορική και οικονομική ακμή των πόλεων , εξελίσσεται η πολεοδομία ,ο σχεδιασμός των πόλεων και των πλατειών που ιδιαίτερα την αναγέννηση αποκτούν μεγαλοπρεπή χαρακτήρα .Σε αυτήν την εξέλιξη δεν πρέπει να παραλείψουμε τις πρώτες πολεοδομικές ουτοπίες με τα "σχέδια των ιδανικών πόλεων" (città ideale) όπως η Sforzinda του Filarete όπου η πλατεία ορίζεται ,κυρίως από την αναγέννηση και μετά, ως αστικό σαλόνι (salotto urbano) και εξελίσσεται  παράλληλα με την ανάπτυξη της αρχιτεκτονικής και πολεοδομικής τέχνης , με αποτέλεσμα ο ελεύθερος αστικός χώρος να αναπτυχθεί μέσα από πληθώρα τυπολογιών πέρα από την κλασσική έννοια της πλατείας σε ολόκληρη την Ευρώπη, αντιπροσωπευτικό δείγμα της εξέλιξης αυτής είναι η Piazza Navona στην Ρώμη.
Την ίδια περίοδο στην Ελλάδα οι πόλεις έχουν κυρίως αγροτικό χαρακτήρα και οι πλατείες είναι οι χώροι συναλλαγής , συνάντησης των πολιτών και αυτός είναι ο χαρακτήρας που κυρίως έχει διατηρηθεί μέχρι σήμερα ο οποίος είναι περισσότερο παραδοσιακός παρά αστικός   .
Στις αρχές του ‘800 ,με την ίδρυση της Αθήνας ως πρωτεύουσα του νεοσύστατου ελληνικού κράτους, παρουσιάζονται τα πρώτα πολεοδομικά σχέδια των Κλεάνθη-Schaubert(1833) και  L.von Klenze(1834) όπου οι πλατείες Συντάγματος-Ομονοίας και Κεραμικού , που δεν υλοποιήθηκε ποτέ, καθορίζουν τον χαρακτήρα του πολεοδομικού σχεδιασμού της Αθήνας που γνωρίζουμε σήμερα ως ιστορικό τρίγωνο. Με εμφανείς τις επιρροές από την Ευρώπη οι πλατείες έχουν για πρώτη φορά αστικό χαρακτήρα ,δυστυχώς όμως μετά τον μεσοπόλεμο  σταδιακά , ο χαρακτήρας αυτός χάθηκε αλλοιώνοντας σημαντικά την εικόνα τους.
Ένας από τους ελεύθερους αστικούς χώρους που έχουν διαμορφωθεί σήμερα είναι η πλατεία Κοτζιά ,ο συνδυασμός της ιστορικής διαστρωμάτωσης των κτιρίων που διασώζεται και η μεγάλη κλίμακα της πλατείας αποτελούν την ιδιαιτερότητα του αστικού της χαρακτήρα.
Το αρχιτεκτονικό μέτωπο των όψεων που περιβάλλουν την πλατεία αποτελείται κυρίως από κτίρια που δημιουργήθηκαν στις αρχές του περασμένου αιώνα και τις δεκαετίας του '50 , σε συνδυασμό με το κτίριο της Εθνικής Τράπεζας την κατατάσσουν ως ,την μόνη πλατεία με παρέμβαση διεθνούς αρχιτεκτονικής , χαρακτηριστικό δείγμα του Ιταλοελβετού αρχιτέκτονα Mario Botta. Βέβαια ο αστικός εξοπλισμός , τα κτίρια που δεν έχουν αποκατασταθεί σε συνδυασμό με τους ακάλυπτους χώρους  των πολυκατοικιών υποβαθμίζουν  το αρχιτεκτονικό της ύφος.
Για τον λόγω αυτό πιστεύω πως το στοίχημα σήμερα για την νεοελληνική αρχιτεκτονική είναι η ανάκτηση της πλατείας μέσα από έναν διεθνή χαρακτήρα και εικόνα που πρέπει να αποκτήσει η πόλη .

          Ανδρέας Διγενής
            αρχιτέκτονας       
                                                                                    


Piazza San Pietro, il colonnato del Bernini Via della Conciliazione con il rione di Borgo viste dalla Basilica di San Pietro

Piazza San Pietro vista da Giovanni Battista Piranesi (1748).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου