Αθήνα, 20 Νοεμβρίου 2012.
Εισήγηση Διονυσίου και Ανδρέα Διγενή
Αρχιτέκτονες – Πολεοδόμοι
Θέμα: "Αρχιτεκτονική - Πολεοδομική πρόταση για την συνολική
ΑΝΑΠΛΑΣΗ του ιστορικού κέντρου της Αθήνας".
ΕΙΣΑΓΩΓΗ:
Είναι γνωστά και έχουν επανειλημμένα καταγραφεί τα προβλήματα του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, που ένας καταρχήν προσδιορισμός θα μπορούσε να χαρακτηριστεί σαν περιοχή παρέμβασης το γνωστό ΤΡΙΓΩΝΟ που καθορίζεται από την οδό Πειραιώς – Ερμού – και Σταδίου με κορυφές την πλατεία Ομονοίας – Συντάγματος και Κεραμικό – από τον πρώτο σχεδιασμό των Κλεάνθη – Schaubert. Σ’ αυτό τον καταρχήν προσδιορισμό εκτάσεως 72 στρεμμάτων περίπου (72.000,00τ.μ.) θα καθοριστούν οι επιμέρους ενότητες και περιοχές πολεοδομικής παρέμβασης.
Βασικός στόχος της παρέμβασης είναι, με τη γειτνίαση των εξίσου σημαντικών εμπορικών περιοχών της πόλης όπως Μοναστηράκι, Πλάκα, Ψυρρή, να εξελιχθεί η Αθήνα σε κέντρο διεθνούς προβολής, παρεμβαίνοντας με μια συνολική πολεοδομική και αρχιτεκτονική ανάπλαση του σημερινού οικιστικού ιστού, έτσι ώστε κάθε αλλαγή να είναι μέρος ενός συνόλου με λειτουργική ενότητα και ιστορία.
Η "ιστορική προσέγγιση" ,θα αποτελέσει το βασικό ΕΡΓΑΛΕΙΟ ανάγνωσης της υπάρχουσας κατάστασης ,στο γενικότερο σχεδιασμό ,στοχεύοντας στην εναρμόνιση της ιστορικής διαστρωμάτωσης των κτιρίων , από της αρχές του 20ου αιώνα έως σήμερα, καθορίζοντας έτσι την νέα εικόνα του κέντρου της πόλης.
Βασική αρχή είναι η επανάχρηση κτιρίων που ανήκουν σε διαφορετικές εποχές και καλούνται σήμερα να λειτουργήσουν καταλυτικά στην νέα εικόνα της πόλης, επομένως απαιτείται στην φάση της ανάλυσης η κατηγοριοποίηση και η ταξινόμηση αυτών ανάλογα με την αξιολόγησή τους.
Από την άναρχη ανάπτυξη της δεκαετίας '50 και '60 , χωρίς πολεοδομικό σχέδιο οργάνωσης και λειτουργίας της πόλης, η αντιπαροχή εξελίχθηκε σε ένα καταστροφικό εργαλείο, που κατακερμάτισε την ιστορική διαστρωμάτωση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας.
Η παρακμιακή εικόνα που έχει διαμορφωθεί σήμερα, λόγω έλλειψης πολεοδομικού σχεδιασμού και σε συνδυασμό με τις σημερινές χρήσεις που έχουν διαμορφωθεί με τη δημιουργία νέων κτηρίων ,στη θέση παλαιών ,είχε ως αποτέλεσμα το κέντρο της Αθήνας να απωλέσει τον ιστορικό χαρακτήρα του, παρασύροντας σε υποβάθμιση σχεδόν το σύνολο της πόλης, π.χ. το μεγαλύτερο μέρος των χρήσεων αφορά αποθήκες, βιοτεχνίες & λιανικό εμπόριο, περιορίζοντας και αλλοιώνοντας τον αρχικό χαρακτήρα της περιοχής, που ήταν μικτός.
Συνέπεια της υποβάθμισης αυτής , σταδιακά ,ήταν η εγκατάλειψη των ορόφων στα νέα πολυώροφα και ακαλαίσθητα κτίρια που οικοδομήθηκαν κυρίως την δεκαετία '70 με την περίφημη "Προσαύξηση Παττακού". Το αποτέλεσμα της υποβάθμισης αυτής ήταν η δημιουργία πληθώρας κοινωνικών φαινομένων ,όπως η ερήμωση τις βραδινές ώρες και η κατάληψη της περιοχής από λαθρομετανάστες, που ασχολούνται με πλήθος παράνομες και παραβατικές δραστηριότητες.
Η αρχιτεκτονική, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση της περιοχής θα συμβάλει αποφασιστικά στη δημιουργία ΝΕΑΣ εικόνας της πόλης. Βασικό στοιχείο που πρέπει ν’ αναδειχθεί είναι η "αρχιτεκτονική κληρονομιά" δηλαδή να καθοριστεί ένα πλήρες δίκτυο διατηρητέων κτηρίων, ορίζοντας τα κριτήρια αποκατάστασής και επανάχρησης τους, προσθέτοντας κίνητρα οικονομικά και πολεοδομικά (χρήσεις – εκμεταλλεύσεις).
Η δομή και οργάνωση της περιοχής θα χαρακτηριστεί με την ανάμειξη χρήσεων κατοικίας – εργασίας – πολιτισμού και υπηρεσίες προηγμένου τριτογενή τομέα, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η ζωντάνια και η δραστηριότητα καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Η ανάδειξη και αναβάθμιση του ιστορικού κέντρου θα συμβάλει αποφασιστικά στον περιορισμό της αλόγιστης οικοδόμησης της περιφέρειας και στον αντίστοιχο περιορισμό της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων. Έτσι θα λειτουργήσουν αποφασιστικά και τα μέσα μαζικής μεταφοράς (μετρό, προαστιακός, κλπ) προς όφελος της κυκλοφορίας και της προστασίας του περιβάλλοντος.
Ιστορικοί χάρτες Αθήνας Κλεάνθη-Schaubert
ΣΚΕΠΤΙΚΟ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗΣ:
Η αξιοποίηση του κέντρου πρέπει να γίνει με "πολεοδομικά εργαλεία" καταγραφής και σχεδιασμού της πόλης ,ώστε να λειτουργεί ως ένα οικονομικά παραγωγικό σύνολο, που θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες απαιτήσεις της εποχής μας.
Το βασικό σκεπτικό της παραπάνω διαδικασίας θα καθορίζεται από οικοδομικά και κοινωνικά κριτήρια, όπως π.χ. είναι η τυχόν διατήρηση παραδοσιακών χρήσεων ή την δημιουργία ΝΕΩΝ που θ’ αναδεικνύουν συγχρόνως και τον οικοδομικό πλούτο.
Η διαδικασία αυτή, θα οδηγήσει στο διαχωρισμό των αξιόλογων (μνημείων) έτσι ώστε να λειτουργήσουν ως τοπόσημα σ’ όλη την περιοχή. Τα υπόλοιπα κτήρια, που θα είναι διατηρητέα αλλά δεν είναι μνημεία, θα λειτουργήσουν ως συνδετικός κρίκος για την ιστορική "συρραφή" του πολεοδομικού ιστού της όλης περιοχής και θ’ αναδειχθούν χρησιμοποιώντας πολεοδομικά εργαλεία όπως:
─ Η δημιουργία ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων που θα προκύψουν από κατεδαφίσεις.
─ Την αύξηση ,κατά περίπτωση, του ΣΔ για την ανάδειξη και αξιοποίηση διατηρητέων κτιρίων σε συνδυασμό με υφιστάμενα κτίρια ώστε να αποτελούν ενιαία μέτωπα .
─ Την δημιουργία και την μόρφωση στοών έτσι ώστε να αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι ενός ολοκληρωμένου συστήματος συνεχόμενης ροής για τον πεζό.
─ Δημιουργία υποδομών και κινήτρων για την χωροθέτηση γενικότερα υπηρεσιών προηγμένου τριτογενή τομέα.
─ Υποδομές και κίνητρα για την επιστροφή της κατοικίας στο κέντρο , με παρεμβάσεις οργάνωσης και σχεδιασμού του ευρύτερου κοινόχρηστου αστικού χώρου αναδεικνύοντας της ιδιομορφίες και ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής.
Για όλα αυτά είναι απαραίτητη η "χαρτογράφηση" της υφιστάμενης κατάστασης του Ιστορικού Κέντρου σε συνδυασμό με όλο τον Δήμο Αθηναίων ,ώστε να είναι σε άμεση σχέση και αλληλεπίδραση με το κέντρο της πόλης χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο της γκετοποίησης .
Η παραπάνω διαδικασία επιβάλλεται σύμφωνα με διεθνείς συμβάσεις που έχουν ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο, όπως είναι:
- Συνθήκη της Γρανάδας
- Χάρτα της Βενετίας
δεδομένου ότι στην περιοχή υπάρχει μεγάλη ποικιλία και πλούτος αρχιτεκτονικών ρυθμών, που θα καθορίσουν τους στόχους, το πλαίσιο και τις κατευθύνσεις , που θέλει να δώσει η πολιτεία στην γενικότερη αναβάθμιση του ιστορικού κέντρου της Αθήνας .
Η παρέμβαση πρέπει να είναι ΑΜΕΣΗ , με την συνεχή και παράλληλη λειτουργία της πόλης, με παρεμβάσεις κατά προτεραιότητα , που θα διέπονται από τις βασικές αρχές του "ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ" ,έτσι ώστε η πόλη να λειτουργεί ως ένα "ανοιχτό σύστημα" που επαναπροσδιορίζεται σύμφωνα με τις ανάγκες και απαιτήσεις της εποχής , με εργαλείο την επανάχρηση και την συνεχή χαρτογράφηση της ανάπτυξής της ώστε να αποτυπώνονται και οι νέες τάσεις που θα δημιουργούνται.
Με αυτόν τον τρόπο εκτός από την αξιοποίηση θεμελιώνονται οι βάσεις για την δημιουργία "κουλτούρας ανάκτησης" του πολεοδομικού ιστού ως προϊόν της ευρωπαϊκής αστικής διανόησης και μετεξέλιξη της βιομηχανικής εποχής.
Για κοινωνικούς λόγους και γενικότερα για την προστασία της εθνικής κληρονομιάς, η ανάπλαση είναι επιβεβλημένη. Όμως επιβάλλεται και για οικονομικούς λόγους, αφού μ’ αυτή τη διαδικασία μπορούν να αντληθούν πόροι από το ΕΣΠΑ και άλλα προγράμματα χρηματοδότησης και πρωτοβουλίες, καθώς η ανάπλαση του νέου αναβαθμισμένου κέντρου θα συμβάλλει στην αναπτυξιακή πορεία της χώρας. Η προτεινόμενη ανάπτυξη θ’ ακολουθήσει ανάλογα ΔΙΕΘΝΗ παραδείγματα όπως, η ανάπτυξη της περιοχής FORUM στη Βαρκελώνη μετά τους Ολυμπιακούς αγώνες του 1992, τα London Docklands , η περιοχή της Bicocca στο Μιλάνο με τις παλιές εγκαταστάσεις της Pirelli, η συνολική πολεοδομική ανασυγκρότηση της πόλης του Torino και άλλα πολλά παραδείγματα ,όπου με την μέθοδο της ανάπλασης οι περιοχές ξαναβρίσκουν την παλιά δομή και λειτουργία τους (κατοικία και εργασία).
Σε μία τέτοια διαδικασία σημαντικό ρόλο θα παίζει το ιδιοκτησιακό καθεστώς της περιοχής για το οποίο είναι προφανές ότι θα χρησιμοποιηθούν ιδιαίτερα κίνητρα, πολεοδομικά – οικονομικά (δάνεια, χρήσεις, κάλυψη, Σ.Δ.) ώστε η όποια πρόταση ανάδειξης από την πολιτεία να γίνει συμφέρουσα και ελκυστική για τον ιδιώτη.
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ:
Για την υλοποίηση του παραπάνω project , ο Δήμος με δική του πρωτοβουλία , μπορεί άμεσα να προχωρήσει στην ανασυγκρότηση του Ιστορικού Τριγώνου ,αξιοποιώντας τα κεφάλαια του ΕΣΠΑ .
Ο καθορισμός του "περιεχομένου" ,της ανάκτησης και αναδιοργάνωση του ιστορικού τριγώνου, θα ορίζει με σαφήνεια τη βασική αρχή που θα είναι της ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΗΣ του οικιστικού πλούτου της περιοχής, που στοχεύει στην αλλαγή της χρήσης και της εικόνας της πόλης έτσι ώστε ν’ αναδειχθούν οι ιδιαιτερότητες περιοχών και κτηρίων.
Η νέα οργάνωση και χρήση της πόλης δια μέσου της επανάχρησης μπορεί να επιτευχθεί κατ’ αρχάς με:
- Εντοπισμό αξιόλογων κτηρίων, που μπορούν να χαρακτηριστούν ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΑ.
- Την αισθητική αναβάθμιση των υπολοίπων.
- Εξοικονόμηση ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων πρασίνου και σύνδεση μεταξύ τους με ενιαίο συνεχόμενο δίκτυο πεζόδρομων.
- Εφαρμογή κινήτρων με πολεοδομικά κριτήρια (αύξηση ή μείωση του Σ.Δ.).
- Ανέγερση ΝΕΩΝ κτηρίων σε περιοχές που θα προκύψουν από κατεδαφίσεις.
- Συλλογή και αξιολόγηση υφιστάμενων μελετών δήμου Αθηναίων.
- Πρόταση μηχανισμών και μοντέλων αξιοποίησης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου